Auteur: Annejet van der Zijl

Genre: Roman

Jaar: 2004

 

Samenvatting

Rika woonde samen met haar man Willem totdat ze ging scheiden en een nieuwe man ontmoette. Via de zus van Rika kwam ze in contact met een Surinaamse jongen die haar dienstjongen wordt. Al snel lijken de Surinaamse jongen, Waldemar, en Rika elkaar leuk te vinden. Het gaat snel en ze beginnen een relatie tot grote afschuw van Willem. Hij was er namelijk heel lang van overtuigd dat Rika hem uiteindelijk terug wilde zodat ze samen voor de kinderen konden gaan zorgen.
Als blijkt dat Rika zwanger is van Waldemar, begint Willem de kinderen van Rika af te pakken. Als dit hem lukt lijkt Rika gek te worden: ze mag haar eigen kinderen niet meer opvoeden en ze mag ze niet eens meer zien. Gelukkig wil de oudste dochter Bertha nog wel contact met haar moeder, en door stiekem contact kan Rika toch nog op de hoogte gehouden worden van het groeien van haar kinderen.

In 1929 wordt de zoon van Waldemar en Rika geboren en ze noemen hem Waldy. Zijn bijnaam is Sonny Boy welke te danken is aan een film. Waldy heeft een donkere huid, krullen en blauwe ogen. Omdat Waldemar en Rika nauwelijks geld hebben worden ze het huis uitgezet en staan ze op straat samen met hun kleine kind Waldy. Uiteindelijk vinden ze een huis in Scheveningen en samen met Hilda, de zus van Waldemar, beginnen ze een pension. Hier kunnen mensen verblijven als ze in Scheveningen zijn.
Als Waldy acht jaar is besluiten Rika en Waldemar te gaan trouwen. Ondertussen is het contact met Bertha nog steeds goed en Rika mag zelfs nog een andere zoon van haar zien. Tot grote vreugde van Waldy, want Waldy ziet als zijn half broers- en zussen als grote voorbeelden.

Vervolgens breekt de oorlog uit en aangezien Rika en Waldemar nog steeds het pension in Scheveningen hebben, besluiten ze om daar joden onder te laten duiken. Wanneer de huizen in Scheveningen worden gesloopt krijgen ze een nieuw huis in Rijswijk. Omdat ze daar geen nieuw leven op kunnen bouwen besluiten ze om weer een nieuw huis in Scheveningen te zoeken. Hier beginnen ze weer met het pension en al snel duiken hier ook weer joden onder. Rika en Waldemar worden steeds armer en zien het gevaar van joden onder laten duiken niet. Na een tijdje gaan ze ook nog samenwerken met iemand, waardoor er veel joden bij hun kunnen blijven zodat de joden een vaste plek hebben.
In 1944 komen er mensen het huis binnenvallen en Rika en Waldemar moeten mee gaan. Ze komen in een cel waar ze een lange tijd apart van elkaar verblijven. De joden die ondergedoken zaten gaan naar Westerbork en na een tijdje worden ook Rika en Waldemar verplaatst.
Waldemar wordt uiteindelijk over geplaatst naar een kamp in Vught. Rika wordt veroordeeld en krijgt levenslang, en ook zij gaat naar Vught. Daar kunnen Rika en Waldemar elkaar nog af en toe zien tussen de hekken door. Ondertussen hebben ze ook zwak contact met het thuisfront en worden er spullen naar de kampen opgestuurd. Waldy verblijft ondertussen bij familie. Uiteindelijk worden Rika en Waldemar apart van elkaar overgeplaatst naar andere kampen in Duitsland.
In het kamp van Rika horen alle vrouwen voor het eerst van gaskamers. Hier moeten de zieke en zwakke vrouwen naartoe en worden ze vergast. Na een tijdje wordt Rika ook ziek nadat ze altijd veel kracht heeft gehad. Doordat ze ziek is moet ook zij naar de gaskamer en wordt ze vergast.
Bij Waldy thuis horen ze niks meer van Waldemar. Ze weten inmiddels wel al dat Rika is overleden en ze beginnen te vrezen dat ook Waldemar is overleden. Maanden na de Bevrijdingsdag komen ze er via een brief achter dat ook Waldemar is overleden. Hij is vanuit een boot gaan zwemmen en voor de kust is hij doodgeschoten door agenten.

Waldy is uiteindelijk weer terug gegaan naar Suriname en is daar bij zijn oom en tante gaan wonen. Daar gedraagt hij zich stil en schuchter en ook toen hij groter werd bleek hij veel last te hebben van zijn verleden. Hij heeft bij psychologen en psychiaters gelopen en daar bleek al snel dat hij het verleden onder ogen moet zien. Helaas heeft het allemaal niet geholpen en heeft hij altijd gerouwd om het verlies van zijn ouders.

 

Personages

Bertha
Bertha is de dochter van Rika en Willem. Als Rika samen gaat wonen met Waldemar mag Bertha haar moeder niet meer zien. Maar ondanks dat het van haar vader niet mag, blijft ze contact zoeken met haar moeder.

Waldy Nods/Sonny Boy
Waldy is de rustige zoon van Waldemar en Rika en heeft de bijnaam ‘Sonny Boy’. Gek genoeg krijgt hij in dit boek geen hele grote rol en je komt dan ook niet heel veel over zijn karakter te weten. Hij heeft een donkere huid, krullend haar en blauwe ogen. Als allebei zijn ouders zijn overleden begint hij zich wel heel stil en terughoudend te gedragen.

Waldemar Nods
Waldemar is een man van Surinaamse afkomst die bij Rika komt wonen. Aan het begin is het een hele stille en terughoudende jongen, maar wanneer hij een relatie met Rika heeft lijkt hij helemaal op te bloeien. Na een lange tijd voelt hij zich ook thuis in Nederland en begint hij een stuk meer aanwezig te worden. Ook Waldemar is een lieve man die veel voor anderen over heeft.

Rika van der Lans
Rika heeft altijd een relatie met Willem gehad maar na een lange tijd besluit ze om te scheiden en begint ze met Waldemar een relatie. Rika is een lieve en vooral een bijzondere vrouw die alleen maar aan anderen denkt en zichzelf soms wegcijfert. Dat blijkt natuurlijk uit het hele verhaal: doordat zij joden heeft onder laten duiken is zij uiteindelijk vergast.

 

Thematiek

Liefdesrelatie: onbereikbare liefde
Waldemar en Rika ontmoeten elkaar eind jaren twintig. Rika is moeder van 4 kinderen en al 40, Waldemar amper twintig. Toch worden de twee op elkaar verliefd en dit zorgt voor een groot probleem. Rika is immers al getrouwd. Wanneer ze zwanger wordt van Waldemar, raakt ze haar andere kinderen kwijt en begint ze een nieuw leven met Waldemar terwijl de Tweede Wereldoorlog begint. Op de achtergrond van de oorlog speelt hun liefdesgeschiedenis zich af met als bekroning hun zoontje, Sonny Boy. Een soortgelijk boek over de Tweede Wereldoorlog is ‘Kinderjaren’ van Jona Oberski. Dit boek is ook een waar gebeurd verhaal en geeft een net zoals dit boek een realistische blik op de Tweede Wereldoorlog.

 

Motieven

Tweede wereldoorlog
Rika en Waldemar helpen Joden onder te duiken tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Discriminatie en racisme
Waldemar is Surinaams en zwart, Rika is Nederlands en blank. Het was in die tijd zeer ongepast dat die twee een relatie kregen. Wat het nog erger maakte was dat Rika al tegen de 40 liep en Waldemar rond de 20 was.

 

Titelverklaring

De titel ‘Sonny Boy’ slaat op de zoon van Rika en Waldemar. Ze hebben hun zoon Waldy genoemd en hebben hem de bijnaam Sonny Boy gegeven, welke te danken is ‘Sonny Boy’ uit de film The singing fool.

 

Structuur & perspectief

Persoonlijk vond ik het verhaal soms lastig geschreven, wat waarschijnlijk door de vele geschiedenis feiten komt. Maar het is wel zo geschreven, dat het me bleef boeien en dat ik verder wilde lezen. Ook is het zo geschreven dat het voor de meesten wel te begrijpen is.
Het verhaal is in een auctoriaal perspectief geschreven, ook wel de alwetende verteller genoemd. Je leest de gedachtes en handelingen van meerdere personen je kijkt als het ware van bovenaf op het verhaal.

 

Decor

Het verhaal speelt zich in de verleden tijd af: namelijk in de Tweede Wereldoorlog. Alles is verteld in een chronologische volgorde en er is geen gebruik gemaakt van flashbacks. Aan het begin van het boek worden Waldemar en Rika in een apart hoofdstuk geïntroduceerd en vanaf daar loopt alles in een vloeiende tijdlijn.

Het verhaal speelt zich op verschillende plaatsen af. Het eerste hoofdstuk speelt in Suriname af als Waldemar daar nog woont. Daarna speelt het zich af in verschillende plaatsen in Nederland maar het voornamelijk rondom Scheveningen. Hier hebben Rika en Waldemar een pension geopend waar zich een groot deel van hun relatie afspeelt. Als Rika en Waldemar worden opgepakt worden ze na een tijd lang naar kamp in Duitsland gestuurd. Er is in dit verhaal geen gebruik van een belangenruimte.