Auteur: Tatiana de Rosnay

Genre: Oorlogsroman

Jaar: 2007

 

Over de schrijfster

Tatiana de Rosnay is geboren op 28 september 1961 in een buitenwijk van Parijs. In het begin van de jaren tachtig verhuist zij naar Engeland waar zij haar bachelor in Engelse literatuur behaalt. ze heeft in Frankrijk 8 romans geschreven waaronder er 3 zijn verschenen in Nederland, 'Haar naam was Sarah' 'de laatste zomer' en 'kwetsbaar'.

 

Personages

Hoofdpersonen:

Julia Jarmond
Julia Jarmond is een ondernemende journaliste. In haar werk wordt ze erg gewaardeerd om haar kwaliteiten. Ze bijt zich vast in de zoektocht naar wat er in 1942 is gebeurd. Met haar huwelijk is het eigenlijk wel gebeurd: ze weet van de verhouding met Amélie, maar doet er eigenlijk niets tegen. Ook zal ze de abortus ondergaan, totdat ze wakker schrikt. In een familiegeheim waar een kind gruwelijk is omgekomen, past geen abortus. Ze weet heel goed dat dit het einde van haar huwelijk betekent. Maar daar bekommert ze zich niet om. Ze blijft op zoek naar de waarheid en komt die tenslotte ook te weten. Ze laat haar kind geboren worden en geeft het meisje de naam Sarah. Daarmee heeft ze het verleden overwonnen.

Sarah Starzinski
Sarah is een lief meisje, maar ook slim. Ze hoopt met het opsluiten van haar broertje te bereiken dat hij zal blijven leven. Ze is doortastend want ze wil hoe dan ook ontsnappen uit het kamp en naar het appartement terug. Wat ze wil, krijgt ze voor elkaar. Het is duidelijk dat ze na de ontdekking van Michels lijk een terugslag krijgt en later naar de Nieuwe Wereld vlucht. Het schuldgevoel heeft ze echter niet kunnen overwinnen. Daarbij komt natuurlijk ook het schuldgevoel van de overlevenden: “je neemt het jezelf kwalijk dat je bent blijven leven.” De enige uitweg is dan vaak zelfmoord.

 

Bijpersonen:

Michel: broertje van Sarah

Rachel: meisje wie ze in Beaune de la Rolande tegenkomt

William Raiferd: zoon van Sarah

William Raiferd wil eerst niets weten van het feit dat zijn moeder een Poolse Jodin was. Ook hij wil liever niet meer met het verleden worden geconfronteerd. Hij stuurt Julia terug naar huis zonder met haar te willen praten. Maar wanneer hij in de nalatenschap van zijn moeder de koperen sleutel van de kast vindt, neemt hij toch het besluit de sleutel terug te brengen en de waarheid onder ogen te komen. Zijn Italiaanse vrouw raakt steeds verder van hem vervreemd, maar toch wil hij de waarheid weten na het lezen van zijn moeders aantekeningen.

Jules Dufaure: man van het huis waar Rachel en Sarah onderduiken

Jles Dufaure is een Franse boer die al het mogelijke doet om mensen te redden. Jules steekt zijn nek uit om de 'foute' dokter om de tuin te leiden. Na de oorlog voedt hij samen met zijn vrouw Sarah op. (hiervoor heeft hij ook Rachel laten onderduiken, maar zij is later toch ontdekt).

Geneviève Dufaure

Echtgenote van Jules Dufaure die samen met hem Sarah opvoedt.

Bertrand Tezac: man van Julia

Bertrand is een arrogante Fransman die het liefst helemaal niets over het verleden te weten wil komen (hij staat symbool voor de Franse politiek in de oorlog) Hij heeft alleen oog voor pracht en praal (appartement) en zijn eigen plezier (Amélie). In zijn relatie met Julia past geen nieuw leven en hij dwingt Julia tot een abortus. Hij wordt boos als ze het uiteindelijk niet doet. Hij besluit van haar te scheiden. Hij schenkt Julia wel het appartement om in te wonen, maar Julia wil niet in hetzelfde appartement wonen waarin Sarah heeft gewoond.

 

Samenvatting

Sarah Starzinski is een joods meisje dat met haar broertje en ouders in Parijs woont ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Plotseling wordt er ’s nachts op de deur geklopt: de Franse politie staat voor de deur en wil hun meenemen. De familie snapt niet wat er aan de hand is, maar gaat mee, behalve het broertje van Sarah, Michel. Deze kruipt in een geheime kast en Sarah doet de deur op slot. De sleutel van de deur houdt ze bij zich, met het plan haar broertje zo snel mogelijk weer te bevrijden. Maar de familie wordt opgesloten in het Velodrome de Hiver, een grote wielrenbaan in Parijs. Samen met nog ruim 12.000 andere joden worden ze hier dagenlang vastgehouden zonder eten of drinken, zonder medische hulp. Het is midden juli en warm buiten. Door het glazen dak van het gebouw waar ze in opgesloten zitten, wordt het alleen maar warmer. Veel mensen overlijden al in dit stadion, de overlevenden worden na een aantal dagen overgebracht naar de interneringskampen Drancy en Beaune de la Rolande, die beide even buiten Parijs liggen. Sarah en haar ouders worden naar Beaune de la Rolandegebracht, en meteen bij aankomst worden mannen van vrouwen en kinderen gescheiden. Een paar dagen later worden ook de vrouwen en kinderen gescheiden, en Sarah voelt zich nu verantwoordelijk voor de kleine kinderen. Ze ontmoet een leeftijdsgenootje, Rachel, en besluit samen met Rachel te ontsnappen. Tijdens deze ontsnapping komt Sarah een politieagent tegen die in haar wijk dienst had, deze wil hun eerst tegen houden, maar helpt hun uiteindelijk toch met ontsnappen. Rachel en Sarah rennen door de bossen en schuilen uiteindelijk op de boerderij van Jules en Genevieve. Rachel wordt ziek en een arts komt langs, Sarah moet zich verstoppen. Maar goed ook, want de arts verraadt Rachel en een paar dagen later wordt Rachel opgepakt door de Franse politie. Sarah wil terug naar Parijs om haar broertje te bevrijden, maar Jules en zijn vrouw zijn tegen. Uiteindelijk haalt ze hun over, en wanneer ze bij Sarah´s oude huis aankomen, blijkt dat er al nieuwe bewoners ingetrokken zijn. Sarah rent toch het huis in en opent de kast, haar broertje is al overleden.

De zoon van de nieuwe eigenaar trouwt met de Amerikaanse journaliste Julia Jarmond. Julia en haar man weten beide niet van Sarah en haar broertje af. Julia krijgt de opdracht een artikel te schrijven over het Vel d´Hiv, en komt hierbij te weten dat Sarah in het huis van haar schoonouders heeft gewoond. Nu Julia en haar man in dit huis gaan wonen, wil ze meer over Sarah weten, of ze nog leeft, wat ze heeft meegemaakt en hoe het is afgelopen. Tijdens haar zoektocht komt ze in contact met de zoons van Jules en Genevieve, en via hun krijgt ze te weten dat Sarah naar New York is vertrokken, maar de zoons hebben al twintig jaar geen contact meer met Sarah gehad. Toch gaat Julia naar New York om Sarah te zoeken, en komt er zo achter dat Sarah al dood is. De zoon van Sarah, William, woont in Italiё, en halsoverkop besluit Julia die zoon te gaan zoeken. William blijkt niets van Sarah´s verleden af te weten, en is niet blij met de komst van Julia. Hij wil geen contact meer met Julia en teleurgesteld gaat Julia terug naar huis. Een paar jaar later heeft Julia een dochter, die ze Sarah heeft genoemd, en is ze gescheiden van haar man. Plotseling staat William weer voor haar deur, die heeft besloten dat hij toch wil weten wat er met zijn moeder is gebeurd, en Julia vertelt hem dit openhartig.

 

Thematiek

Geheim/ familiegeheim
Het draait natuurlijk allemaal om de beschrijving van de zwarte bladzijde in de geschiedenis van Frankrijk. De nazi’s hadden de Franse overheid opgedragen een aantal Joden ter deportatie te regelen en omdat veel Joodse mannen dat verwacht hadden, kwamen er te weinig slachtoffers. Daarom werden hele gezinnen en vooral kinderen opgepakt. Waarom de Franse politiemensen e.d. zo gretig meewerkten is een raadsel gebleven, maar het is een schandvlek in de Franse geschiedenis gebleven. De Fransen wilden er niet graag aan herinnerd worden en Franse doofpotten zijn groot. Pas in 2002 werd bij de zestigjarige herdenking een soort spijtbetuiging door de Franse premier Raffarin gedaan. Die woorden zijn in de roman opgenomen. Tegen de achtergrond van die zwarte bladzijde is het familiegeheim dat met de razzia verbonden is het thema. Veel Fransen hebben geprofiteerd van de situatie waarin de Joden uit hun huis werden verdreven en daarin nooit meer zijn teruggekeerd. Natuurlijk was er woningnood, maar velen deden alsof hun neus bloedde toen ze een woning kregen aangeboden die aan Joden had toebehoord. De familie Tézac verzweeg het geheim van de dood van Michel voor haar nazaten. Bertrand (die een typische Fransman is) wil er eigenlijk helemaal niets over weten. Hij doet alles het liefst graag stiekem, ook zijn verhouding met zijn jeugdliefde Amélie.

 

Motieven

Queeste
De zoektocht van Julia Jarmond naar de gebeurtenissen van 1942. Omdat ze journaliste is, wordt de zoektocht logisch verklaard. Ze moet immers een artikel over de affaire schrijven en merkt dat er veel zaken in de Franse doofpot is gegaan. Er zijn maar weinig mensen die de sleutel van de waarheid in handen hebben. Ze moet ervoor o.a. naar de plaatsen Beane-la-Rollande, Amerika, het Italiaanse Lucca. Zo is er sprake van een echte queeste.

Liefdesrelatie: problemen/echtscheiding
Een van de motieven is de liefdesrelatie tussen Bertrand en Julia. Ze is op hem gevallen, terwijl hij toch een aantal irritante karaktereigenschappen had. Julia’s zus Charla is niet van hem gecharmeerd en in het boek maakt hij ook een weinig sympathie indruk. Hij is arrogant en hij heeft een verhouding met Amélie. Wanneer Julia in verwachting is, dringt hij op een abortus aan en hij stelt een scheiding in het vooruitzicht wanneer ze daar niet op wil ingaan. Toch verlaat Julia hem niet, misschien is Julia bang voor de grote eenzaamheid in het vreemde land. Ze gaat natuurlijk later niet voor niets terug naar haar geboorteland.

De sleutel
Het belangrijkste verhaalmotief is in deze roman Sarah’s sleutel. Dit voorwerp speelt het hele verhaal door een belangrijke rol. Sarah sluit haar broertje op in de kast met het doel hem later te redden. Ze neemt de sleutel mee, waardoor niemand hem kan redden. Wanneer ze zelf vrij is, wil ze hem uit de kast halen maar het is natuurlijk te laat. De koperen sleutel neemt ze mee naar Amerika en later krijgt William die in handen tegelijkertijd met de aantekeningen waarin ze haar zelfmoord aankondigt. Een voorwerp dat in het gehele verhaal een leidende rol speelt, heet ook wel een Leitmotiv. Daarom vind ik de Engelse titel 'Sarah’s key' beter dan de Nederlandse titel.

 

Overig

Haar naam was Sarah is gebaseerd op de gebeurtenissen die zich op 16 juli 1942 hebben afgespeeld. Midden in Parijs vindt die dag een grote razzia plaats in het Vel d’hiv. De Franse politie verzamelt Joodse families in de overdekte wielerbaan en deporteert ze naar tijdelijke kampen in de omgeving van Parijs. Sarah Starzinski is 10 jaar oud wanneer er bij haar thuis een inval wordt gedaan. Voordat ze samen met haar vader en moeder wordt afgevoerd, weet ze nog net haar broertje op te sluiten in hun geheime schuilplaats. Sarah is trots op zichzelf. Het broertje is veilig en wanneer ze ’s avonds terugkomt, zal ze hem weer in haar armen kunnen sluiten.

 

Julia Jarmond woont als Amerikaanse al 25 jaar in Parijs wanneer ze voor haar tijdschrift de razzia van het Vel d’hiv moet onderzoeken. De gebeurtenissen grijpen haar aan en ze stuit op een aantal schokkende feiten. Ondanks de sombere woorden van haar man Bertrand zet Julia door en zoekt ze het geheel tot op de bodem uit.

 

In het begin was het verhaal van Julia niet belangrijk, het had nog niets met Sarah te maken, en daardoor was het boek verwarrend. Verderop in het verhaal kom je erachter dat Julia een artikel moet schrijven over het Vel d’hiv, en dat Sarah in Julia’s nieuwe huis heeft gewoond. Dan is het ineens duidelijk waarom Julia in het boek voorkomt en het verhaal beter te snappen. Ik vind het ook mooi dat Sarah’s verhaal ineens stopt, en dat je via Julia te weten komt wat er verder is gebeurd met Sarah.